مشاوره و حل اختلاف و اظهارنظر در دعاوی فی مابین پدیدآورندگان اثر و پیمانکاران در خصوص انجام تعهدات، جعل، انتشار و عرضه ی آثار در حوزه های مختلف مالکیت معنوی:
رشته کتاب و کتابداری بهعنوان یکی از صلاحیتهای تخصصی تحت عنوان کارشناسی رسمی دادگستری، حوزهای است که در آن کارشناسان رسمی دادگستری با مسئولیتهای متنوع و حساس در چارچوب قانونی و قضایی ایفای نقش میکنند. این صلاحیت به ویژه در مباحث مالکیت معنوی، اختلافات قراردادی و ارزیابی آثار فرهنگی کاربرد دارد.
نقش و حوزه فعالیت
کارشناسی رسمی دادگستری در رشته کتاب و کتابداری بهصورت خاص درامور مربوط به تولید، نشر، ترجمه، عرضه و حفظ آثار مکتوب و فرهنگی فعالیت دارد. این کارشناس رسمی دادگستری قادر به ارزیابی حق مالکیت مادی و معنوی پدیدآورندگان تا سقفهای مشخص قانونی، رسیدگی به دعاوی ناشران، نویسندگان، مترجمان، ویراستاران، تصویرگران و … است .
موارد کاربرد شامل:
مشاوره و حل اختلاف میان پدیدآورندگان آثار و پیمانکاران (مانند انتشارات، چاپخانهها و کتابخانهها) در حوزه تعهدات قراردادی، جعل، انتشار و عرضه بدون مجوز .
اظهارنظر در دعاوی مالکیت معنوی شامل تألیف، ترجمه، گردآوری، جعل، سرقت ادبی و تقلید سبک نگارش .
ابزار و روشها
برای انجام وظایف، کارشناسی رسمی دادگستری از ابزارها و شیوههای ویژهای بهره میبرد:
تحلیل متون و دامنه مالکیت معنوی: بررسی کامل اثر و تطبیق آن با استانداردهای حقوقی مالکیت معنوی.
بازبینی قراردادها و شواهد پیمانکاری: بررسی دقیق بندهای تعهدی، شرایط چاپ، انتشار، حق بهرهبرداری و نحوه ایفای وظایف میان شرکا.
بررسی مستندات فنی از چاپ، نشر و عرضه آثار: شامل بررسی نسخههای خطی، چاپ سنگی، نحوه صفحهآرایی و کیفیت نشر .
بازدیدهای میدانی از کتابخانهها، مراکز اطلاعرسانی و موسسات نشر برای تعیین کمی و کیفی وضعیت فیزیکی و نرمافزاری مواد اطلاعاتی .
کاربرد واقعی در نظام قضایی و اداری
ارائه گزارش به دادگاهها: برای روشن شدن میزان اعتبار و اصالت اثر و نتایج اختلافات مالکیتی.
همکاری با سازمانها و موسسات دولتی یا خصوصی: در تعیین ارزش مادی و معنوی آثار، تسویه دعاوی مالکیتی، اصلاح قراردادهای خدمات نشر یا حفظ آثار.
نظارت و مشاوره در موضوعات کتابخانهای: اظهارنظر در مورد مجموعهسازی، نگهداری، نسخههای آسیبدیده یا ایمنسازی محتوا برای بهرهبرداری مطلوب .
ارزش حقوقی
وجود نظر کارشناسی رسمی دادگستری منشأ اثر قانونی است و تصمیمگیری در دعاوی را در مسیر عدالت و از طریق ارائه مستندات روشن و مستدل هدایت میکند. سوابق قضایی نشان دادهاند که نظر کارشناسی رسمی دادگستری در پروندههایی مانند نشر غیرمجاز، ویراستاری بدون مجوز، جعل و نقض حق مولف تأثیر تعیینکننده داشتهاند.
بدون تردید، استفاده از این صلاحیت در دعاوی فرهنگی و نشر، موجب افزایش شفافیت، کاهش هزینه و زمان رسیدگی قضایی و تأمین حقوق همه ذینفعان در زنجیره تولید و عرضه اثر فرهنگی میشود. همکاری با کارشناسی رسمی دادگستری کتاب و کتابداری بهویژه در قراردادهای نشر، پیشگیری از نقض احتمالی حقوق ناشران یا نویسندگان را تضمین میکند.