شرکت در کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی و تجدید نظر گمرک:
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در امور گمرکی بهعنوان یکی از صلاحیتهای رسمی گروه خدمات اداری و عمومی دارای کاربردهای ویژه و ساختارمند در نظام قضایی و اداری کشور است. متولی اصلی این صلاحیت، کارشناسان رسمی دادگستری هستند که با مجوز رسمی قوه قضاییه در حوزه مسائل گمرکی فعالیت میکنند.
۱. قلمرو و حیطه کارکرد
این صلاحیت شامل بررسی اسناد گمرکی، تشریفات واردات و صادرات کالا، تفکیک تعرفه عوارض، ارزیابی ارزش گمرکی، موضوعات ترانزیت کالا، مشخص کردن موارد ممنوعه یا معافیتهای گمرکی، تعیین مسئولیت خسارات وارده به کالاها در اماکن گمرکی و نیز اظهارنظر در مورد جرایم مرتبط با قاچاق کالاست .
۲. ابزار و روشهای کارشناسی
کارشناسان رسمی دادگستری امور گمرکی با بهرهگیری از قوانین و مقررات گمرکی (مانند قانون امور گمرکی ۱۳۹۰)، تعرفههای ابلاغی سالانه، دستورالعملهای محیطی و گزارشهای اداری-فنی اقدام به بررسی موارد اختلافی مینمایند . آنها ارزیابی خود را مستند به بررسی اظهارنامهها، اسناد تجاری، صورتجلسات گمرکی، شواهد حمل و نگهداری کالاها و بازدید حضوری از اماکن گمرکی اجرا میکنند.
۳. حوزه مسئولیت در کمیسیونهای گمرکی
کارشناسان رسمی دادگستری امور گمرکی نقش مهمی در کمیسیونهای رسیدگی به اختلافات گمرکی و کمیسیون تجدیدنظر دارند. این کمیسیونها در تشخیص نوع کالا، ارزش، تعرفه گمرکی، میزان جرایم غیرمرتبط با قاچاق، فورس ماژور و… مداخلت تخصصی آنها را مطالبه میکنند . رای نهایی این کمیسیونها پس از بررسی مستندات فنی و قانونی صادر میشود و کارشناسان رسمی دادگستری موظف به حضور، توضیح مستندات و دفاع از تحلیل فنی خود هستند.
۴. موارد کاربرد عملی
اختلاف تعرفه و ارزشگذاری کالا: دریافت نظر دقیق درباره ارزش بازار و تعرفه گمرکی، گزارش تخطیها یا تطبیق تعرفه با محتوا و کاربری کالا .
ترانزیت کالا: تعیین انطباق مسیر عبور، شرایط ترانزیتی و اغلاط مربوط به اعلام اهداف گمرکی کالاهای ترانزیتی.
آییننامه صادرات و واردات: تأیید انطباق اقدامات و تشریفات گمرکی با قوانین اجرایی صادرات و واردات.
اقلام ممنوعه و معافیتها: بررسی ممنوعیتها و معافیتهای قانونی جهت اظهار نظر در کمیسیونها .
کالاهای آسیبدیده: تعیین مسئولیت نگهداری، علت خسارت و انصاف در محاسبه خسارت ناشی از شرایط نگهداری در انبار یا حمل و نقل گمرک .
۵. جایگاه در ساختار قضایی و اداری
این صلاحیت بهصورت مستقیم در پروندههای رسیدگی گمرکی کاربرد دارد. کمیسیون بدوی با اعضای گمرک، وزارت صنعت و اتاق بازرگانی تشکیل میشود؛ در صورت اعتراض، پرونده به کمیسیون تجدیدنظر ارجاع و آرای قطعی صادر میگردد . نقش کارشناسان رسمی دادگستری در ارائه نظر فنی، مستند و مستدل بسیار تعیینکننده است، بهطوریکه تلاش میکنند تصمیمات کمیسیونها بر پایه شواهد دقیق و حقوقی مبتنی باشد.
۶. ارزش و اثرگذاری صلاحیت
استفاده از این صلاحیت موجب ارتقای شفافیت، کاهش اختلافات و تأخیر در تشخیص نهایی آن میشود. حضور کارشناسان رسمی دادگستری موجب میگردد:
اصلاح و ثبات در ارزشگذاری کالا
قطعیت در تعیین تعرفهها
کاهش اختلافات مالی بین تجار و گمرک
توانایی کمیسیونها در صدور آرای مستدل و عادلانه
این جایگاه موجب اعتماد طرفین تجاری و سازمانی به تصمیمات قضایی اداری گمرکی میگردد.
جمعبندی
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در امور گمرکی، ناظر بر بررسی تخصصی و ارائه نظر دقیق فنی-حقوقی در حوزه تشریفات گمرکی، ارزشگذاری کالا، ترانزیت، تعرفهبندی، اقلام ممنوع یا معاف، و تعیین مسئولیت خسارت است. نقش آنها در جلسات کمیسیونهای رسیدگی و تجدیدنظر گمرکی بسیار حیاتی است. با وجود ابزار تحلیلی دقیق و مرجعیت قانونی، تصمیمگیریهای کمیسیونها بهصورت تخصصیتر و خالی از خطا انجام میشود. این صلاحیت، تضمینکننده بیطرفی، عدالت و شفافیت در روابط تجار با ساختار گمرکی کشور است.