رسیدگی و ارزیابی سیستمهای تخصصی امور ویژه:
در نظام قضایی و اداری ایران، کارشناسی رسمی دادگستری رشته برق، ماشین و تأسیسات کارخانجات دارای جایگاه ویژهای است. این صلاحیت، اختیار قانونی دارد تا در چارچوب مأموریت قضایی و اجرایی اقدام به بررسی فنی، ارزیابی ارزش و میزان خسارت در حوزههای متنوع صنعتی نماید. شرح دقیق عملکرد این صلاحیت عبارت است از:
حوزههای عملیاتی
ارزیابی و تعیین خسارت تأسیسات برقی کارخانهها: شامل سکوها، تجهیزات توزیع و قطع و وصل برق، سیستمهای حفاظتی و ابزار دقیق .
ارزیابی و تعیین خسارت ماشینآلات صنعتی، عمرانی، راهسازی و کارگاهی، اعم از دستگاههای کششی و خودکششی .
ارزیابی و تعیین خسارت تأسیسات مکانیکی شامل آب، هوا، بخار و گاز در کارخانجات با سطوح کوچـک تا بزرگ.
بررسی و ارزیابی سیستمهای حفاظتی، کنترل و ابزاردقیق مخصوص کارخانهها و خطوط انتقال برق صنعتی .
ارزیابی تأسیسات انتقال و توزیع برق در واحدهای صنعتی تا ولتاژ تعیین شده، بهویژه در نیروگاهها و صنایع مادر.
رسیدگی به قابلیت بهرهبرداری، موجودی، کارکرد و بهرهوری نظاممند تجهیزات صنعتی .
ارایه گزارش برای قراردادها، مناقصات، حقالامتیاز، اجارهبها و اجرتالمثل مرتبط با حوزه ماشینآلات و تأسیسات.
حل اختلافات فنی بین کارفرمایان، مشاوران، پیمانکاران و سایر ذینفعان در حوزههای ماشینآلات، تأسیسات برقی و مکانیکی .
ابزار، روشها و رویکرد عملیاتی
کارشناسان رسمی دادگستری این رشته، برای انجام بررسیهای فنی، از ابزار تخصصی زیر بهره میبرند:
بازدید میدانی و ممیزی فنی دقیق تجهیزات و تأسیسات با گواهی قضایی؛
استفاده از دستگاههای اندازهگیری برق، فشار، دما و ابزار دقیق برای ثبت واقعیتهای عملکردی؛
تحلیل اسناد، قراردادها، نقشهها، دفترچه فنی و سوابق تعمیراتی؛
آزمونهای عملکردی و مقایسه وضعیت فعلی با مشخصات طراحی یا استاندارد؛
برآورد مالی دقیق خسارت بر مبنای استانداردهای روز؛
تنظیم گزارشهای رسمی شامل شرح فنی، تحلیل آسیبشناسی، میزان خسارت و پیشنهاد اقدام اصلاحی؛
تمامی این مراحل با حداکثر بیطرفی، شفافیت و مستندسازی معتبر انجام میشود.
کاربردهای قانونی و عملی
پروانه قضایی برای ارزیابی در پروندههای دادگستری در دعاوی مالی، بیمه و حقوقی؛
تامین گزارش برای مناقصه یا مزایدههای صنعتی و تضمین شفافیت فنی و مالی؛
ارائه نظر رسمی در قراردادهای تجهیزات صنعتی، اجاره یا تامین ماشینآلات؛
تشخیص علت خرابی و تعیین میزان خسارت در حوادث صنعتی یا بلایای فنی؛
حمایت فنی و حقوقی برای ادارات دولتی، بانکها، بیمهها و نهادهای نظارتی؛
حل اختلافات تخصصی بین ذینفعان صنعتی با تکیه بر گزارش رسمی و معتبر.
جایگاه رسمی و ارزش حقوقی
قوّت این صلاحیت در این است که:
گزارشات صادره توسط کارشناسان رسمی دادگستری نزد مقامات قضایی و اداری فضل قانونی بالایی دارد؛
زمینهساز صلح، تفاهم یا تصمیم نهایی در محاکم میگردد؛
از تضییع حقوق جامعه و سرمایهگذاری صنعتی جلوگیری میکند.
به این ترتیب، صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری رشته برق، ماشین و تأسیسات کارخانجات نقش حساس، تخصصی و کاملاً رسمی را در جریان اثبات فنی، ارزیابی خسارت و حل اختلافات فنی–حقوقی ایفا مینماید؛ درحالیکه خود را محدود به چارچوب قانونی و صلاحیت مشخص خود میداند.