رسیدگی به اختلاف فیمابین کارگر و کارفرما در بررسی حوادث ناشی از کار:
در نظام حقوقی ایران، کارشناسی رسمی دادگستری دارای صلاحیت خاص در حوزه روابط کار و کارگری میباشد. در چارچوب این صلاحیت، کارشناسی رسمی دادگستری میتواند بهعنوان کارشناس متخصص در بررسی اختلافات میان کارگر و کارفرما که ناشی از حوادث ناشی از کار است، وارد عمل شود (اظهارنظر در خصوص شکایات و اختلافات فیمابین کارگران و کارفرمایان ناشی از اجرای قانون کار) .
حوزه عملکرد و وظایف حقوقی
۱. ارزیابی و تشخیص ماهیت حادثه
کارشناس رسمی دادگستری موظف است حادثه مشمول قانون کار را تحلیل و طبقهبندی کند. در این تحلیل، تعیین میشود حادثه در حین انجام وظیفه یا به سبب ارتباط با کار رخ داده، برای مثال هنگام انتقال بین محل خانه و کار یا در مسیر مأموریت کاری و تحت پوشش بیمه قرار گرفته است یا خیر . با این تشخیص، ماهیت حقوقی وقع حادثه روشن میشود و مرجع صالح (هیأت تشخیص و حل اختلاف یا دادگاه) مشخص میگردد.
۲. اظهارنظر تخصصی در اختلافات اجرای قانون کار
در اختلافاتی که ناشی از اجرای قانون کار بین کارگر و کارفرما پیش میآید، کارشناسی رسمی دادگستری مداخله میکند و نظر تخصصی خود را درباره مسئولیت حادثه، تخلفات کارفرما، اثربخشی اقدامات ایمنی و نسبت خطاهای طرفین اعلام مینماید .
۳. تشخیص تبعیت حقوقی و تبعیت اقتصادی
در مواردی مانند برونسپاری نیروی انسانی یا پیمانکاری، این کارشناسی رسمی دادگستری است که واجد صلاحیت تشخیص میباشد. بررسی میشود که حادثهدیده از نظر قانونی کدام کارفرما تابعیت اقتصادی و حقوقی داشته است و کدام شرکت یا پیمانکار مسئول اجرای مقررات ایمنی بوده است .
۴. شرح اقدامات غفلتدار و تخلفات ایمنی کارفرما یا کارگر
بنا بر مواد قانون کار (از جمله ماده ۶۶ و ماده ۹۱)، اگر حادثه ناشی از سهلانگاری، عدم فراهم کردن وسایل حفاظتی یا تخلف از دستورالعملهای ایمنی باشد، کارشناسی رسمی دادگستری موضع مسئولیت را روشن میکند. وی همچنین اهمیت نسبت به همکاری و استفاده بهموقع از وسایل حفاظتی توسط کارگر را نیز بررسی مینماید.
۵. اظهارنظر در اختلاف مرتبط با قانون تأمین اجتماعی
گاه اختلافات ناشی از حوادث کار به اجرای مقررات قانون تأمین اجتماعی ارتباط مییابد. کارشناسی رسمی دادگستری میتواند در این زمینه نیز نظر دهد؛ شامل بررسی وقوع حادثه مشمول بیمه، علت حادثه و نقد عملکرد صندوق تأمین اجتماعی یا کارفرما در تأمین هزینههای درمان و جبران خسارت .
ابزار و روشهای مورد استفاده
بررسی گزارش حادثه، مستندات اداری و قراردادهای کار
بازدید صحنه حادثه یا جایگاه کار و مشاهده تجهیزات و شرایط محیط
تحلیل پیماننامههای کارگری، قراردادهای تأمین نیرو یا پیمانکاری
تفکیک نقش افراد حقیقی یا حقوقی دخیل در حادثه
مطابقت عملکرد کارفرما و کارگر با احکام قانون کار (مواد ۶۰، ۶۶، ۹۱)
ارائه نظر رسمی به مراجع قضایی یا هیأت حل اختلاف
ارزش و کاربرد در نظام قضایی و اجرایی
تقویت دقت و عدالت در تشخیص مسئولیت: نظر تخصصی کارشناسی رسمی دادگستری مبنای حکم هیأتها یا دادگاهها در اختلافات حوادث ناشی از کار است و میتواند از تصمیمات سلیقهای جلوگیری کند.
پشتیبانی از مقررات قانون کار و کاهش تضییع حقوق: با تحلیل دقیق وظایف ایمنی و بررسی تخلفات، حقوق قانونی کارگران تأمین و کارفرما به اجرا مکلف میشود.
در ایامی که اختلاف در تبعیت قانونی حادثهدیده است، تعیین مرجع صالح حقوقی: این صلاحیت، امکان تمییز بین کارفرمای تبعیت اقتصادی و تبعیت حقوقی را فراهم میآورد.
بهکارگیری در دعاوی بیمهای و تأمین اجتماعی: خصوصاً در مواردی که مسئولیت جبران خسارت یا هزینه درمان مراود میان کارفرما و صندوق بیمه مطرح باشد.
در جمعبندی، صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در موضوع بررسی حوادث ناشی از کار که منجر به اختلاف فیمابین کارگر و کارفرما میشود، یکی از صلاحیتهای تخصصی و قانونی است. این صلاحیت شامل تشخیص ماهیت قانونی حادثه، تعیین مسئولیت حقیقی یا حقوقی، ارزیابی اقدامات ایمنی، و ارائه نظر دقیق به مراجع حل اختلاف میباشد. این نقش از دیدگاه قانونی، برای رسیدگی منصفانه و دقیق به دعاوی مربوط به حوادث شغلی و تضمین اجرای مقررات قانون کار و تأمین اجتماعی، اهمیت برجستهای دارد.