تفکیک قتل از خودکشی و تشخیص نحوه اصابت گلوله یا مواد منفجره و محترقه:
کارشناسی رسمی دادگستری در رشته امور اسلحه و مهمات علاوه بر توانایی در تحلیل تخصصی سلاحهای گرم و مهمات، دارای مجوز قانونی برای انجام وظایف تخصصی در نظام قضایی، انتظامی، بانکی، بیمهای و قراردادی کشور است. این صلاحیت به منظور تشخیص نقش سلاح یا مواد منفجره در حوادث کیفری، موثر در شفافسازی فرآیندهای قضایی و اداری مورد استفاده واقع میشود.
۱. حوزه کاربرد و وضعیت حقوقی
در پروندههای قتل، خودکشی مشکوک، نزاع مسلحانه، حوادث ناشی از مواد محترقه و بررسی عملکرد مأموران نظامی و انتظامی، اظهار نظر دقیق کارشناسی رسمی دادگستری امری اساسی است. بهویژه در تفکیک قتل از خودکشی، این متخصصان، با بررسی دقیق صحنه جرم، نشانهها و شواهد، از جمله جای گلوله، مسیر آن، وضعیت درب و نظم محیط، میتوانند جهتگیری قضیه را تعیین کنند .
۲. روشهای فنی و ابزارهای بهکار گرفتهشده
این کارشناسان از روشهای میکروسکوپی برای تطبیق گلوله یا پوکه با سلاح مظنون استفاده میکنند. جهت این تطبیق، نمونههای آزمایشی با شلیک در مخازن پر از آب یا روغن تهیه و زیر میکروسکوپ مقایسه میشود؛ نتایج تطبیق آنها مانند اثر انگشت اختصاصی اسلحه است .
در بررسی اصابت گلوله، شواهدی نظیر سوراخهای ورودی و خروجی، مسیر پروازی، برجستگی یا شکستگی در اجساد تحلیل میشود. ضمناً آنالیز ذرات باروت و سرب بر روی البسه و بدن، شواهد قوی در تعیین نحوه شلیک و فاصله آنها فراهم میآورد .
۳. نقش در تعیین قتل یا خودکشی
کارشناسی رسمی دادگستری در این صلاحیت با بررسی مجموعه علایم صحنه و روشهای لانچ، نظیر اثر انگشت روی اسلحه، زاویه و محل ورود گلوله نسبت به بدن، نظم محیط و جایگاه سلاح، میتواند دیدگاه دقیقی درباره قصد شلیک و ماهیت حادثه ارائه دهد .
۴. تحلیل مهمات و مواد محترقه
آنالیز مواد محترقه و مواد متلاشیشده، بررسی نیتراتها، باروت و سرب، بخشی از توانمندی کارشناسی رسمی دادگستری در این رشته است. این تحلیلها در تشخیص نوع ماده منفجره، شدت تخریب وارده و بازسازی صحنه انفجار کاربرد دارد .
۵. بررسی عملکرد مأموران مسلح و تطابق با مقررات
در پروندههایی که نیروهای انتظامی یا نظامی بر اساس آییننامه مجاز به استفاده از سلاح بودهاند، کارشناسی رسمی دادگستری میتواند بررسی کند آیا بهکارگیری سلاح مطابق قانون بوده یا تخلف رخ داده است. این بررسی شامل تطبیق با آییننامهها، نحوه شلیک و شرایط محیطی است .
۶. بازسازی صحنه و تعیین زمان حادثه
بازسازی صحنه تیراندازی یا انفجار، دقیقاً با شناخت مسیر شلیک، فعّالیت ابزار و مطالعه بر روی گلوله یا مواد محترقه انجام میشود. کارشناسان رسمی دادگستری همچنین قابلیت تعیین زمان تقریبی تیراندازی یا وقوع انفجار را دارند. این تشخیص، با بررسی وضعیت سلاح، شمارههای مخدوش یا ظهور خراشها روی پوکهها قابل انجام است .
۷. کاربردهای قضایی و اداری
ایراد خطا در بررسی شرایط حادثه یا نقص در گزارش کارشناسی میتواند منجر به ضمانت اجرای حقوقی، وارد شدن خسارت به سازمانها یا افراد شود. به همین دلیل گزارش کارشناسی رسمی دادگستری با جزئیات فنی و علمی، ضمن پشتیبانی از تصمیمات قضایی، در دعاوی بیمهای، بانکها، پیمانکاران امنیت و ارگانهای دولتی نیز نقش مؤثری دارد.
در مجموع، صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در رشته امور اسلحه و مهمات، نمایشگر تلفیقی از تخصص فنی، اعتلای قانونی و تأثیر مستقیم در نظام عدالت کیفری و اداری کشور ایران است. این معرفی آماده انتشار بوده و نیازمند بررسی نهایی از لحاظ خطمشی سازمانی یا قوه قضاییه است.