صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در رشته مهندسی محیط زیست، بهویژه در زمینه «تشخیص و تطبیق اجرای قوانین و مقررات و ضوابط محیطزیست طبیعی»، یکی از تخصصیترین و حیاتیترین حوزههای کارشناسی رسمی دادگستری در ایران است. این صلاحیت به کارشناسان رسمی دادگستری این امکان را میدهد که در چارچوب قوانین و مقررات زیستمحیطی، به ارزیابی و تحلیل پروژهها، فعالیتها و طرحهای مختلف بپردازند و انطباق آنها را با استانداردهای زیستمحیطی موجود بررسی کنند.
وظایف و دامنه صلاحیت
کارشناس رسمی دادگستری با صلاحیت در این زمینه، مسئولیتهای متعددی را بر عهده دارد که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بررسی و اظهار نظر درباره عوامل و مکانهای آلوده و آلایندههای محیطزیست: شامل شناسایی منابع آلودگی در حوزههای مختلف مانند آب، خاک، هوا، پسماند و صوت.
تشخیص و تطبیق اجرای قوانین و مقررات و ضوابط محیطزیست طبیعی: ارزیابی انطباق پروژهها و فعالیتها با استانداردهای زیستمحیطی مصوب.
تعیین علت بروز، شعاع اثر و میزان خسارت وارده به محیطزیست: تحلیل علل آلودگیها و ارزیابی گستره و شدت تأثیرات آنها.
برآورد هزینههای اجرایی، نگهداری، بهرهبرداری و تعمیرات پروژههای زیستمحیطی: تخمین هزینههای مرتبط با پروژههای زیستمحیطی در مراحل مختلف.
رسیدگی به اختلافات فیمابین پیمانکاران، مشاورین، مدیریت پروژه و کارفرمایان در مورد پروژههای زیستمحیطی: حل و فصل مناقشات مرتبط با پروژههای زیستمحیطی.
رسیدگی به فرآیندهای تصفیه، کنترل، بازیافت، پایش و دفع انواع آلودگیها: ارزیابی عملکرد سیستمهای مدیریت آلودگی در حوزههای مختلف.
ابزارها و روشهای اجرایی
برای انجام وظایف خود، کارشناس رسمی دادگستری با صلاحیت در این زمینه از ابزارها و روشهای مختلفی استفاده میکند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
نرمافزارهای تخصصی: استفاده از نرمافزارهایی مانند GIS برای تحلیل دادههای مکانی و ارزیابی تأثیرات زیستمحیطی.
استانداردهای ملی و بینالمللی: مراجعه به استانداردهای مصوب سازمان حفاظت محیطزیست و سایر مراجع ذیصلاح برای ارزیابی انطباق پروژهها.
روشهای آماری و مدلسازی: استفاده از روشهای آماری برای تحلیل دادهها و مدلسازی برای پیشبینی تأثیرات آتی.
کاربردها و اهمیت در سیستم قضائی و اجرائی
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در این حوزه در موارد مختلفی کاربرد دارد که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
پروندههای قضائی: ارائه گزارشهای کارشناسی در دعاوی مرتبط با تخلفات زیستمحیطی.
ارزیابیهای زیستمحیطی پروژهها: بررسی انطباق پروژهها با ضوابط زیستمحیطی در مراحل مختلف طراحی، اجرا و بهرهبرداری.
حل و فصل اختلافات: ارائه نظرات کارشناسی در حل و فصل مناقشات مرتبط با پروژههای زیستمحیطی.
نظارت بر اجرای قوانین: بررسی و نظارت بر اجرای صحیح قوانین و مقررات زیستمحیطی در پروژهها و فعالیتهای مختلف.
در نهایت، صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در رشته مهندسی محیط زیست با تمرکز بر «تشخیص و تطبیق اجرای قوانین و مقررات و ضوابط محیطزیست طبیعی»، نقش حیاتی در حفاظت از منابع طبیعی و محیطزیست کشور ایفا میکند و با ارائه نظرات کارشناسی دقیق و مستند، به تصمیمگیریهای صحیح در مراجع قضائی و اجرائی کمک مینماید.