بررسی و تشخیص مالیات مربوط به مالیاتهای تکلیفی:
کارشناسی رسمی دادگستری در رشته امور مالیاتی، مطابق فهرست مصوب مرکز کارشناسان قوه قضاییه، دارای صلاحیت رسمی برای «بررسی و تشخیص مالیات مربوط به مالیاتهای تکلیفی» است.
این نوع مالیات که از دریافتکنندگان حقوق، اجاره، حقالوکاله و سایر درآمدهای مشخص، طبق قوانین مالیاتهای مستقیم کسر و پرداخت میشود، جزء وظایف قانونی کارشناسی رسمی دادگستری محسوب میشود.
وظایف قانونی و کاربردهای قضایی
۱. در پروندههای اختلاف مالیاتی که اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به مالیاتهای تکلیفی (نظیر مالیات بر حقوق، اجاره، حقالوکاله، مضاربه، سود سهام و غیره) اعتراض دارند، مرجع قضایی (دادگاه یا هیئتهای تشخیص مالیاتی) موضوع را به کارشناسی رسمی دادگستری ارجاع میدهد.
۲. کارشناس رسمی دادگستری موظف است با بررسی اسناد مالی، قراردادها، فیش حقوقی، اجارهنامه، قبضهای دریافت و سایر مستندات، مقدار دقیق مالیات متعلقه را محاسبه و تشخیص دهد .
۳. نتیجه نظر کارشناسی به صورت رسمی و مستند به مرجع قضایی ارسال میشود که در حکم دادگاه یا رای کمیسیونهای مالیاتی مستند قانونی دارد.
ابزارها و روشهای کارشناسی
مطالعه مستندات مالیاتی شامل انواع قراردادها، صورتحسابها و منابع درآمد.
محاسبات دقیق مقدار مالیات با استفاده از قوانین مالیات مستقیم (مواردی از قبیل مالیات بر حقوق، ماده 85 و 86؛ مالیات اجاره، ماده 53؛ مالیات حقالوکاله، ماده 103؛ مالیات انتقال سهام، ماده 143 و غیره) .
کنترل انطباق اسناد با مفاد قانونی و اطمینان از رعایت نرخها، مبالغ معافیت، کسورات و ضروریات قانونی.
تهیه گزارش رسمی کارشناسی با درج جداول محاسباتی، مستندات قانونی و نتیجهگیری کارشناسی دقیق.
کاربردها و نمونههای عملی
محاکم قضایی در دعاوی مالیاتی، از جمله مطالبه یا اعتراض به مالیاتهای تکلیفی، با استفاده از گزارش کارشناسی رسمی دادگستری تصمیمگیری میکنند.
در بررسی پروندههای مالیاتی شرکتها یا کارکنان رسمی که ادعا دارند مالیات بهصورت ناصحیح اعمال شده، مرجع قضایی از کارشناسی رسمی دادگستری درخواست نظریه حقوقی و مالی مینماید.
در دعاوی کیفری مالیاتی که فرار مالیاتی ناشی از مالیاتهای تکلیفی مطرح است، گزارش کارشناسی رسمی دادگستری نقش مستندی در تأیید یا رد ادعای دولت دارد .
ارزش و اهمیت در نظام حقوقی ایران
تحقق عدالت مالیاتی: تشخیص دقیق مالیات تکلیفی توسط کارشناسی رسمی دادگستری موجب جلوگیری از کسر نابجای مالیات از افراد یا شرکتها میشود و مانع از تضییع حقوق مودیان است .
تقویت درآمدهای دولتی: کاهش فرار مالیاتی و افزایش شفافیت در محاسبات مالیاتی از طریق گزارش کارشناسی رسمی دادگستری موجب تقویت منابع عمومی دولت میشود .
اثربخشی قضایی و رویهسازی: رای دادگاهها و کمیسیونها بر پایه مستندات کارشناسی رسمی دادگستری استوار شده و موجب تسریع در حل اختلافات مالیاتی میگردد.
پاسخگویی حقوقی: نظر رسمی در قالب گزارش کارشناسی قابل استناد قانونی است و در صورت نیاز مدارک محکمهپسند به مرجع قضایی ارائه میشود.
جمعبندی و نتیجهگیری
صلاحیت رسمی «بررسی و تشخیص مالیات مربوط به مالیاتهای تکلیفی» توسط کارشناسی رسمی دادگستری، یکی از مهمترین بخشهای نظارتی و قانونی فرآیند مالیات در ایران است. این جایگاه کارشناسی، هم چون میخکی محکم در اجرای عدالت مالیاتی عمل کرده و ضمن حفظ حقوق مردم، موجب افزایش اعتبار فرایند محاسبه و دریافت مالیات نیز میشود. در فعالیت قضایی و مالیاتی کشور، نقش این کارشناسی رسمی دادگستری، بهویژه در بررسی دقیق و مستند مالیاتهای تکلیفی، در استقرار شفافیت و سلامت اقتصادی نقشی ویژه دارد.