بررسی و اعلام نظر در خصوص اختلافات گمرکی فی مابین گمرک و صاحبان کالا:
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری امور گمرکی بهعنوان یکی از مهمترین شاخههای گروه خدمات اداری و عمومی در ایران، ناظر بر مشخص بودن دقیقِ حقوق و تکالیف قانونی در ارتباط با گمرک است. این صلاحیت ویژه، برای بررسی و اعلام نظر در اختلافات فیمابین گمرک و صاحبان کالا تعریف شده و کارشناسان رسمی دادگستری در این زمینه نقش مأموریتی دارند که توسط دستگاه قضایی، سازمانهای دولتی و یا در مراجع کشوری به رسمیت شناخته میشود .
دامنه و اهداف حقیقی صلاحیت
این صلاحیت شامل مجموعهای از ارکان عملیاتی و حقوقی است که در چارچوب قانون امور گمرکی مورد استفاده قرار میگیرد. از جمله:
بررسی اسناد گمرکی و بازرگانی کالا؛ تنظیم نظر درباره مستندات قانونی مربوط به واردات و صادرات .
تعیین ارزش گمرکی کالاها، براساس ملاکهای قانون و برآورد تفاوتهای احتمالی در ارزش اعلامی .
ارزیابی محاسبات گمرکی، شامل حقوق و عوارض و بررسی هزینههای جانبی مانند انبارداری، ترانزیت و جریمههای قانونی .
اظهار نظر درباره تعرفههای گمرکی، تطبیق تعرفه اعلام شده با قوانین و مشخص کردن کالای دارای ابهام در کدگذاری .
رسیدگی به موارد قاچاق، تعیین ارزش کالای قاچاق و میزان جرایم مرتبط با آن .
بررسی معافیتها و ممنوعیتهای گمرکی کالاها، نظارت بر تطابق با قوانین اجرایی .
قضاوت در اختلافات فیمابین گمرک و صاحبان کالا، ارائه گزارش رسمی و حضور در کمیسیونهای رسیدگی و تجدیدنظر گمرکی .
وظایف عملی و ابزار تخصصی
در چارچوب این صلاحیت، کارشناسی رسمی دادگستری امور گمرکی از ابزارها و روشهای قانونی زیر بهره میبرد:
مطالعه و تحلیل دقیق قوانین و آییننامههای امور گمرکی به ویژه بخش واردات، صادرات، حقوق و عوارض و جزئیات فنی.
بازدید از محلهای گمرکی؛ شامل اماکن نگهداری کالا، انبارها، گمرکهای مرزی و مسیرهای ترانزیت جهت بررسی وضعیت فیزیکی کالا، برآورد خسارت یا تطبیق با مستندات فنی .
تحلیل اسناد گمرکی مانند بارنامه، اظهارنامه، فاکتور، راهنمای محموله و مستندات تجاری برای قضاوت دقیق درباره تأمین، ارزشگذاری و جایگاه قانونی کالا.
محاسبات دقیق مالی بر اساس تعرفهها، قوانین حقوق و عوارض، هزینه انبارداری، دپویی و تعیین ضرر و زیان احتمالی برای سازمانها یا اشخاص.
حضور در کمیسیونهای رسیدگی به اختلافات گمرکی، ارائه گزارش رسمی به قاضی یا هیئت سهنفره و دفاع در برابر ادعاهای گمرکی .
کاربرد در نظام قضایی و اداری ایران
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری امور گمرکی در موارد زیر بهصورت رسمی بهکار گرفته میشود:
پروندههای قضایی مرتبط با ترخیص کالا، اختلاف در ارزشگذاری، تأخیر یا تداخل در انجام تشریفات گمرکی.
شکایت صاحبان کالا درباره عدم انطباق در اعمال تعرفهها، یا تضییع حقوق قانونی در فرآیند واردات/صادرات.
دعاوی مرتبط با محمولات قاچاق، بررسی موسسات مالی برای بازپسگیری خسارات، یا تعیین اصل و مقدار جرایم گمرکی.
حضور در کمیسیونهای تجدیدنظر، ارائه گزارش به گمرک یا قوه قضاییه جهت حل و فصل اختلاف، براساس مستندات کارشناسی رسمی.
کاربرد در قراردادهای دولت، بانکها و بیمهها جهت بازبینی هزینهها یا خسارات ناشی از نگهداری یا تأخیر در گمرک .
اهمیت حقوقی و اقتصادی در تعامل با گمرک
این صلاحیت، نقش میانجیگری میان مراجع گمرکی، صاحبان کالا و دستگاه قضایی را دارد. با تحلیل دقیق حقوق و تکالیف، ارزیابی خسارات، تعیین قوانین استنادی و تفکیک موارد تخلف یا سوءاستفاده، کارشناسان رسمی دادگستری امور گمرکی سهم بسزایی در کاهش کشاکشها، جلوگیری از تضییع اموال عمومی و جلب رضایت مردم و بخش خصوصی دارند. همچنین، گزارشهای مستند این کارشناسان در تعیین مسیر صحیح اجرا یا توقف فرآیند قضایی بسیار موثر است.