برآورد خسارت در اثر عدم توجه به قوانین زیست محیطی توسط کارخانجات وکارگاههای صنعتی وکشاورزی:
معرفی صلاحیت تخصصی
صلاحیت «برآورد خسارت در اثر عدم توجه به قوانین زیستمحیطی توسط کارخانجات و کارگاههای صنعتی و کشاورزی» از سوی کارشناسی رسمی دادگستری در گروه محیطزیست طبیعی تعریف شده و توسط مراکز رسمی قضایی و کانونهای کارشناسان رسمی دادگستری مورد تایید قرار میگیرد . این صلاحیت به کارشناسان رسمی دادگستری امکان میدهد تا در پروندههای قضایی یا اداری مرتبط، نقش تحلیلی و ارزیابی تخصصی ایفا کنند.
زمینه و کاربردهای عملی
۱. دعاوی قضایی و حقوقی
در پروندههایی که آلایندهها، فاضلاب صنعتی یا کشاورزی، یا رفتار غیرقانونی واحدهای تولیدی موجب تضییع حقوق محیطزیستی شده، کارشناسی رسمی دادگستری با ارزیابی کمی و کیفی آثار آلایندگی، میزان خسارت وارده بر منابع طبیعی و انسانها را تعیین میکند .
۲. ارزیابی در قراردادهای دولتی و پیمانکاری
در قراردادهای مرتبط با محیط زیست نظیر تصفیه پساب یا حفاظت از مناطق، کارشناس رسمی دادگستری نقش دارد تا انطباق اجرای پروژه با مقررات زیستمحیطی را تایید کند و خسارتهای احتمالی ناشی از تخلف را محاسبه نمایید .
۳. بخش نظارتی و جریمهگذاری
در فرآیند تعیین جریمههای زیستمحیطی، کارشناسی رسمی دادگستری موظف است میزان تخلف و خسارت واردشده را محاسبه و گزارش دهد تا مراجع قضایی یا نظارتی بتوانند احکام لازم را صادر کنند .
۴. پشتیبانی در دعاوی بیمه و بانکی
در ارزیابی خسارت زیستمحیطی که میتواند منجر به مطالبات بیمهای یا توقیف اموال شود، نظر کارشناسی رسمی دادگستری مبنای رسمی است.
مسئولیتها و وظایف
شناسایی و مستندسازی آلودگی: محل دقیق آلایندگی (آب، خاک، هوا) را شناسایی کرده و مدارک تجربی، نمونهگیری و آنالیزهای آزمایشگاهی را مستندسازی میکند .
محاسبه خسارت: با استفاده از متدهای کمّی، اثرگذاریهای زیستمحیطی را به واحدهای اقتصادی قابل جبران تبدیل میکند (مانند هزینه پاکسازی منابع آب، جبران زیان محصولات کشاورزی، یا ارزش جایگزینی اکوسیستم).
شرح آثار بلندمدت: پایش اثرات ماندگار بر جامعه و اکوسیستم، از جمله خسارت به حیاتوحش، آلودگی خاکی-آبی و پیامدهای سلامتی احتمالی برای افراد.
تبیین رعایت ضوابط و میزان تخلف: انطباق فعالیتهای موضوع بررسی را با مجوزهای زیستمحیطی و استانداردهای قانونی ارزیابی کرده و میزان تجاوز را مشخص میکند.
تنظیم گزارش تخصصی: گزارش رسمی با مستندات کامل تنظیم و تقدیم نهاد ذیصلاح قضایی یا اداری خواهد شد.
ابزارها و روشهای کارشناسی
نمونهبرداری محیطی: جمعآوری نمونه از منابع آب، خاک و هوا با روشهای استاندارد.
تحلیل آزمایشگاهی: سنجش آلایندهها، ترکیبات شیمیایی و شاخصهای کیفیت محیطزیست.
نرمافزار و روشهای مدلسازی: محاسبه اثرات آلایندهها و تعیین شعاع اثر و گستره جغرافیایی خسارت.
مقایسه با مبانی مرجع: تطبیق نتایج با استانداردهای ملی و ضوابط محیطزیست.
روشهای ارزشگذاری اقتصادی: برآورد هزینه احیا، جایگزینی منابع طبیعی و صدمات وارده به اکوسیستم.
اهمیت و اثرگذاری در نظام قضایی
توانمندی در حمایت از حقوق عامه: با اثبات خسارت و ارائه گزارش رسمی، به استیفای حقوق محیطزیستی جامعه کمک میکند.
پیشگیری از تکرار تخلف: تعیین جریمه و جبران خسارت موجب تقویت فرهنگ رعایت قوانین زیستمحیطی میشود.
تقویت مستندات قضایی: تصمیمگیری قضات و نهادهای نظارتی بر پایه تحلیلهای مستدل علمی انجام میشود.
رابطه مؤثر میان مردم، دولت و صنعت: پل ارتباطی میان نهادهای فنی و دستگاه عدالت برای برقراری اجرای دقیق قوانین است.