امور حقوقی و قضائی گمرکی:
در نظام حقوقی ایران، کارشناسی رسمی دادگستری امور حقوقی و قضائی گمرکی نقش کلیدی و بیواسطهای در حمایت از فرآیندهای قضائی و اداری مرتبط با گمرک بر عهده دارد. این صلاحیت ویژه در زیرشاخه امور گمرکی از گروه خدمات اداری و عمومی قرار میگیرد .
قلمرو و بستر ورود به اقدامات رسمی
کارشناسان رسمی دادگستری در این صلاحیت، اقدامات موضوعی را بر اساس قوانین گمرکی جمهوری اسلامی ایران انجام میدهند. این اقدامات شامل رسیدگی به تشریفات گمرکی واردات و صادرات، بررسی اسناد و اظهارنامهها، و ارزیابی دقیق کالاها در ورود یا خروج به کشور است .
حوزههای حقوقی و قضائی
این کارشناسان اجازه دارند در موضوعات زیر اظهار نظر رسمی داشته باشند:
سنجش و تعیین ارزش گمرکی کالاها و هزینههای مرتبط .
رسیدگی به تخلفات و قاچاق گمرکی، شامل تعیین ارزش کالاهای قاچاق و میزان جرایم .
بررسی معافیتها و ممنوعیتها، از جمله اقلام ممنوعالورود یا خروج .
بررسی اختلافات بین گمرک و صاحبان کالا، و حضور در کمیسیونهای تخصصی اختلافزدایی و رسیدگی دومرحلهای .
نقش در تشریفات گمرکی
کارشناسی رسمی دادگستری در این رشته، مسئول بررسی جزئیات فرایند ترخیص و تشریفات گمرکی است:
ارزیابی کیفی و کمی تشریفات گمرکی واردات و صادرات کالا .
بررسی مسیر قانونی کالای ترانزیتی از جمله ترانزیت شمال–جنوب یا مسیرهای خلیجفارس و کشورهای همسایه.
تشخیص خسارت و مسئولیت در نگهداری کالا
یکی از وجوه مهم کارشناسی رسمی دادگستری امور گمرکی، تعیین میزان مسئولیت خسارت در نگهداری کالا در اماکن گمرکی است. در شرایطی که کالا طی ماندگاری دچار آسیب یا خسارت شود، این کارشناسان نقش تعیینکنندهای ایفا میکنند .
ابزارها و روشهای کارشناسی
برای انجام وظایف خود، کارشناس رسمی دادگستری امور گمرکی از ابزارهای فنی و حقوقی زیر بهره میگیرد:
مرور و تحلیل قوانین و مقررات گمرکی: توجه به قوانین تعرفهای، اجرایی، و آییننامههای جاری مرتبط با واردات، صادرات، ترانزیت، قاچاق، معافیت یا ممنوعیت کالاها .
بررسی دقیق اسناد گمرکی: شامل قبض انبار، اظهارنامه، بارنامهها، و مستندات مالی-تجاری مرتبط .
ارزیابی میدانی و کنترل کالا: حضور در بنادر، گمرکها، انبارهای محدوده گمرکی یا محل ترانزیت و بازرسی کالا از نظر ماهیت، مقدار، بستهبندی و تطبیق آن با اسناد .
تثبیت ارزش واقعی: محاسبه حقوق ورودی و ارزش گمرکی بهصورت موضوعی و موردی برای پاسخگویی به مرجع قضائی یا اداری.
تهیه گزارش کارشناسی رسمی: نگارش گزارشهای تحلیلی و مستند با استناد به قانون، عرف گمرکی و نتایج بازرسیها برای ارائه به مراجع قضائی، اداری یا کمیسیونها.
کاربردهای عملی و اثرگذاری
کارشناسی رسمی دادگستری امور حقوقی و قضائی گمرکی، در موقعیتهای متنوع بهکار گرفته میشود:
گزارش رسمی درباره تخلفات گمرکی یا قاچاق جهت استفاده در پروندههای کیفری یا حقوقی.
تعیین میزان مالیات یا حقوق ورودی کالا برای سازمانهای مالیاتی یا گمرک.
مشاوره حقوقی و فنی به دستگاههای قضائی (دادگاهها، دیوانعالی، دیوان عدالت اداری) و هیئتهای حل اختلاف گمرکی.
حضور در کمیسونها جهت تجدیدنظر یا حل اختلاف گمرکی بین دولت و بخش خصوصی.
تحلیل دقیق وضعیت ترانزیت کالا در مسیرهای داخلی و بینالمللی برای تعیین مشروعیت مسیر یا میزان خسارت و جریمه.
با انعکاس موارد فوق، مشخص میشود که کارشناسی رسمی دادگستری امور حقوقی و قضائی گمرکی یک صلاحیت کاملاً حقوقی و اجرائی است که در مرز بین قانون و عمل، تأثیرگذاری حقوقی مستقیم دارد. اقدام این گروه تخصصی، نه تنها به تصمیمگیری دقیق قضائی و اداری گمرکی کمک میکند، بلکه زمینه صیانت از حقوق صاحبان کالاها، مقابله با قاچاق و تضمین اجرای صحیح قوانین گمرکی را فراهم میآورد.