ارزیابی و تعیین قیمت کتب و نشریات فارسی و خارجی اعم از سالم و آسیبدیده:
معرفی صلاحیت
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در رشته کتاب و کتابداری، بهویژه در زمینه ارزیابی و تعیین قیمت کتب و نشریات فارسی و خارجی، دارای جایگاهی کاملاً حقوقی و قضایی است. این صلاحیت از گروه خدمات اداری و عمومی محسوب میشود و گزارشهای تهیهشده توسط کارشناسان رسمی دادگستری، مبنای معتبر در شعب دادگاهها، ادارات دولتی، بانکها و شرکتهای بیمه تلقی میگردد .
وظایف و زمینههای کاربرد
ارزیابی و تعیین قیمت کتب و نشریات سالم
کارشناسی رسمی دادگستری وظیفه دارد قیمت واقعی و رسمی انواع کتابهای فارسی و خارجی، مقالات و نشریات را براساس وضعیت موجود بررسی و تعیین نماید. این تعیین قیمت برای استفاده در دعاوی حقوقی، قراردادهای نشر، خرید و فروش آثار، و معاملات بین افراد حقیقی و حقوقی بهکار میرود .
ارزیابی آثار آسیبدیده
شامل تخمین ارزش آثار آسیبدیده بهسبب آسیبهای فیزیکی، تورم، حوادث غیرمترقبه یا کهنگی. این ارزیابی معمولاً برای پرداخت خسارت در بیمهها، بانکها یا دعاوی خسارتی مورد استفاده قرار میگیرد .
گزارش رسمی اختلافات امانتدهی
بررسی و داوری میان امانتدهندگان و گیرندگان کتب در کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی. این گزارش رسمی برای حل اختلافات قانونی و اداری در موارد فوت امانتگیرنده یا مفقود شدن کتاب، قابل استفاده است .
قضاوت درباره کپیبرداری و سرقت ادبی
مطالعه دقیق متون و تطبیق جزئیات به منظور تشخیص نمونهبرداری، تقلید سبک یا سرقت ادبی. گزارش رسمی در دعاوی مربوط به مالکیت فکری و قانونی کاربرد دارد .
روشها، ابزارها و روند اجرایی
بازدید میدانی و مستندسازی
حضور در محل نگهداری کتاب یا نشریه، بررسی فیزیکی صفحات، جلد، ضایعات و ثبت تصویری از وضعیت اثر برای مستندسازی و ارائه گزارش رسمی.
تحلیل اقتصادی
بررسی قیمت بازار، تاثیر تورم و هزینه چاپ/انتشار. قیمتگذاری مبتنی بر تعرفههای مصوب کانون کارشناسان رسمی دادگستری و اصلاحات قانونی سالهای اخیر .
ارزیابی متن و کیفیت نگارش
اندازهگیری حجم محتوایی بهوسیله شمارش صفحات، فونت، و مقایسه نسخهها برای تشخیص اصل یا غیراصل بودن، نسخههای متعدد، یا وجود تغییردهنده.
مطالعه قراردادها و اسناد
بررسی متن قرارداد نشر یا امانت، تعهدات طرفین، شرایط قرارداد و مفاد مرتبط با کیفیت، تعمیر یا تأسیس برای استخراج محتوای گزارش رسمی دادگستری.
نقش حقوقی و کاربردهای رسمی
گزارش رسمی تهیهشده توسط کارشناسی رسمی دادگستری، بهعنوان سند معتبر در شعبههای حقوقی و کیفری دادگاهها قابل ارجاع است.
در اختلافات میان نویسنده، مترجم و ناشر یا در امور تجاری، این نوع گزارش میتواند تبعات مالی و حقوقی را دقیقاً تعیین کند.
در ارزیابی خسارت بیمهای و بانکی مرتبط با حوادث مانند آتشسوزی یا سیل، دادگاهها و شرکتها به آن استناد میکنند.
در دعاوی قرارداد نشر یا چاپ، گزارش رسمی، معیاری برای تعیین میزان اجرای تعهد یا جبران خسارت محسوب میشود.
مزایا و اعتبار حقوقی
برخورداری از وجهه قانونی بهواسطه پروانه رسمی و سوگند یادشده از سوی کارشناسی رسمی دادگستری.
استقلال، بیطرفی و دقت بر پایه مستندات و روشهای استاندارد.
امکان استفاده در سیستمهای اجرایی اداری، قضایی، بانکی و بیمهای.
نتیجهگیری
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در حوزه ارزیابی و تعیین قیمت کتب و نشریات فارسی و خارجی ـ چه در وضعیت سالم و چه آسیبدیده ـ نقشی بیبدیل در نظام قضایی و اداری ایران ایفا میکند. این گزارشها، با بهرهگیری از روشهای فنی، اقتصادی و حقوقی، نه صرفاً ابزاری برای قیمتگذاری، بلکه سندی معتبر برای تصمیمگیریهای قضایی، مالی و قراردادی هستند. با توجه به این چارچوب دقیق و حرفهای، اجرای این صلاحیت از سوی کارشناسان رسمی دادگستری، نقش تعیینکننده در حفظ حقوق پدیدآورندگان و ناشران و رسیدگی به شکایات کتابخانهها دارد .