ارزیابی و تعیین خسارت ماشین آلات و تأسیسات کارخانجات:
کارشناس رسمی دادگستری دارای صلاحیت ارزیابی و تعیین خسارت موارد زیر است:
تأسیسات برقی و مکانیکی کارخانجات: از جمله شبکه انتقال و توزیع نیرو، تجهیزات پستها، سیستمهای کنترل، ابزار دقیق و حفاظتی .
ماشینآلات صنعتی: شامل ماشینآلات کارگاهی کوچک، ماشینآلات عمرانی و راهسازی، و تجهیزات تخصصی صنایع مانند نفت، گاز، داروسازی، صنایع غذایی و غیره .
سیستمهای تخصصی: همانند ماشینآلات و تأسیسات خاص صنایع سنگین یا گاهاً صنایع با فناوریهای ویژه .
این صلاحیت در زمینههای قضایی، اداری، بیمهای و پروژههای صنعتی اهمیت خاص دارد؛ از جمله:
پروندههای قضایی: هنگامی که خسارات ناشی از حوادث، اختلاف پیمانکاران یا نقض تعهدات نیاز به بررسی دقیق فنی دارد، گزارش کارشناسی رسمی دادگستری بهعنوان مرجع معتبر ارائه میشود .
ارزیابی خسارات بیمهای: در هنگام بروز خسارت به ماشینآلات یا تأسیسات، جهت تعیین میزان خسارت قابل جبران از سوی بیمه، کارشناسی رسمی دادگستری مرجع قانونی است.
ارزیابی سرمایهگذاری صنعتی: برای تعیین اثرگذاری مالی خرابیها یا حوادث در پروژههای ساخت و نصب تأسیسات کارخانهای، نظرات کارشناسی رسمی دادگستری ملاک است.
امور اداری و قراردادی: گزارش کارشناسی رسمی دادگستری جهت تعیین حقالاجاره، اجرتالمثل، حقالامتیاز و سایر مفاد قراردادی مرتبط با ماشینآلات و تأسیسات کاربرد دارد .
ابزارها و روشهای عملیاتی
کارشناسان رسمی دادگستری در این صلاحیت از مجموعهای از ابزارها و روشها بهره میگیرند:
بازرسی فنی میدانی: شامل بررسی وضع ظاهری، تستهای الکتریکی، اندازهگیری عملکرد و تحلیل خرابیها در محل وقوع حادثه.
مطالعه اسناد: نظیر شناسنامه تجهیزات، دفترچههای فنی، فاکتورها، گزارشهای تعمیر و نگهداری.
مدلسازی و تحلیل تخریب: محاسبات استهلاک، تعیین درصدها و میزان کاهش ارزش بنا بر عمر مفید و نوع خرابی.
تهیه گزارش رسمی: تنظیم گزارشهایی با اعتبار حقوقی که شامل یافتههای فنی، محاسبات خسارت و نتیجهگیری روشن هستند؛ گزارشهایی که قابلیت دفاع در دادگاه یا نهاد مالی را دارند .
مسئولیتها و بار قضایی
کارشناس رسمی دادگستری در این صلاحیت موظف است:
براساس قوانین موضوعه و اصول بیطرفی، تحلیل خرد و کلان خسارت را ارائه دهد.
در موارد لزوم در جلسات قضایی و حقوقی حضور یافته و در برابر سوالات قضات و وکلا توضیح مستند دهد.
مطالب فنی را به زبان قانون و با رعایت ضوابط رسمی کاربردی تنظیم کرده، تا قوت ادعا یا دفاع طرفین را ارتقا دهد .
مزیتهای کاربردی در نظام حقوقی و صنعتی
اعتبار و رسمیت: گزارش کارشناسی رسمی دادگستری دارای جایگاه قانونی و اجرایی بوده و مراجع قضایی، بیمهها و سازمانها به آن استناد میکنند.
جلوگیری از تضییع حق: با تحلیل دقیق فنی خسارت، از پرداختهای غیرواقعی یا تضییع منافع جلوگیری میشود.
شفافیت قراردادی: در مناقصات، قراردادها و اختلافات مالی صنعتی، مستندات کارشناسی زمینهساز تصمیمگیری درست میشوند.