ارزیابی و تشخیص انواع پوست و چرم:
در نظام حقوقی و قضایی ایران، کارشناسی رسمی دادگستری رشته دامپروری و دامپزشکی در یکی از شاخههای تخصصی، صلاحیتی مهم و ضروری با عنوان «ارزیابی و تشخیص انواع پوست و چرم» دارد. این صلاحیت بهعنوان یکی از مأموریتهای فنی–حقوقی کارشناسان رسمی زیر پوشش کانون کارشناسان رسمی دادگستری، در حوزههای قضایی، اداری، بیمه و بازرگانی نقش کلیدی ایفا میکند.
۱. قلمرو و اهمیت صلاحیت
با گسترش تجارت داخلی و بینالمللی محصولات چرمی، تشخیص ماهیت واقعی پوست یا چرم (طبیعی یا صنعتی)، تعیین کیفیت و درجهبندی آن اهمیت فزونتری یافته است.
از منظر قضایی، تشخیص اصالت و ارزش چرم در دعاوی حقوقی مرتبط با قراردادهای خریدوفروش، بیمه خسارت (آتشسوزی، سرقت، فساد محصول) یا دعاوی بین تولیدکنندگان و واردکنندگان اهمیت دارد.
۲. وظایف تخصصی و روششناسی
کارشناس رسمی دادگستری دارای این صلاحیت موظف است برای ارجاعاتی مانند:
تشخیص اصالت پوست یا چرم: تعیین نوع دام (گاو، گوسفند، شتر و …)، لایههای ساختاری چرم، تفاوت چرم اصل و چرم مصنوعی، تشخیص تقلبهایی مانند افزودن لایههای پارچهای یا پوششهای غیرطبیعی ؛
تعیین کیفیت و درجهبندی: بررسی ضخامت، پراکندگی پرز، سطح نمای ظاهری، واکنش به حرارت یا رنگ، و کیفیت فرآوری (مانند اشبالت، جیر، کروکدیل و …) ؛
برآورد قیمت و ارزش اقتصادی: تحلیل اطلاعات فنی برای تعیین ارزش منصفانه در قراردادها، دعاوی خسارت و ارزیابی مالی محصولات چرمی ؛
روشهای کارشناسی میتواند شامل بررسی بصری، لمسی، تحلیل میکروساختاری لایههای چرم، تست بوی طبیعی یا سوختگی جزئی، و حتی استفاده از ابزار تخصصی برای تعیین ضخامت ماتریس و واکنش به رطوبت باشد. هدف ارائه رأی کارشناسی مستند، مقاوم در برابر منازعات قضایی است.
۳. زمینههای کاربردی
حوزههای متنوعی که این صلاحیت به کار گرفته میشود عبارتند از:
پروندههای قضایی: در دعاوی حقوقی (مانند قراردادهای تجاری یا انحصار برند چرم طبیعی) و دعاوی کیفری (کلاهبرداری، جعل محصول، تضییع سرمایه مشتری)؛
بیمه و ادعاهای خسارتی: بررسی خسارت ناشی از آتشسوزی، رطوبتزدگی یا فساد محصول، و تأیید نوع کالای آسیبدیده؛
قراردادهای دولتی و خصوصی: ارزیابی کیفی محصولات چرمی تحویلی به مراکز دولتی، شرکتی یا صادراتی؛
بازرسی و استانداردسازی: در گمرکات، نهادهای استاندارد و تأمینکنندگان برای تضمین تطبیق با فرمولها و استانداردهای فنی مشخص؛
بازارهای صادراتی: کارشناسی اصالت و کیفیت چرم صادراتی برای تأیید در مراجع مانند گمرک، اتاق بازرگانی یا نهادهای کنترل کیفیت بینالمللی.
۴. جایگاه حقوقی و فرآیند کاری
در اجرای ارجاع قضایی یا اداری، کارشناس رسمی دادگستری باید:
طبق مادههای مرتبط آیین دادرسی مدنی و کیفری، در جلسه دادرسی حضور یافته یا بازدید میدانی انجام دهد؛
گزارش تخصصی، دستور آزمایش و یافتهها را مستند و مدیریتی تنظیم کند؛
ضمن حفظ بیطرفی و محرمانگی پرونده، پاسخگویی به سؤالات قاضی یا طرفین دعوا را انجام دهد ؛
توانایی دفاع فنی از نظر کارشناسی در مواجهه با نقد یا درخواست تجدیدنظر را داشته باشد.
۵. ارزش اجتماعی و اقتصادی
نظر کارشناس رسمی دادگستری با این صلاحیت، نه تنها مبنای تصمیمات قضایی منصفانه است، بلکه از سرمایه اجتماعی و اقتصادی تولیدکنندگان، تجار و مصرفکنندگان حمایت میکند. با ارائه تحلیل دقیق، امکان حفاظت از حقوق اقشار درگیر، حفظ کیفیت بازارهای صادراتی و کاهش مفاسد تجاری فراهم میگردد .
در نتیجه، صلاحیت ارزیابی و تشخیص انواع پوست و چرم در چارچوب کارشناسی رسمی دادگستری رشته دامپروری و دامپزشکی، نقشی بسیار تخصصی، فنی و حقوقی دارد که در گسترهای از دعاوی قضایی، امور بیمهای، کنترل کیفیت و مبادلات تجاری تبلور مییابد. این نقش ضمن قابلاستناد بودن در محاکم، از ترفندهای متقلبانه حفظ سرمایه ملی و تضمین انصاف در بازار نیز صیانت میکند.