صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در رشته شیلات و آبزیان، با تمرکز بر «ارزیابی و تعیین خسارت وارده به وسایل و تجهیزات متعارف پرورش و صید ماهیها و سایر آبزیان» تعریف میگردد. مطابق تعاریف رسمی، این کارشناسان تنها در محدوده موضوعی مجاز به اظهار نظر هستند و خارج از آن، گزارش آنان فاقد اعتبار و مشمول پیگرد انتظامی خواهد بود .
زمینههای کاربرد حقوقی و قضایی
۱. در دعاوی قضایی مربوط به تصادف، واژگونی یا حادثه در مراکز پرورش و قایقهای صیادی.
۲. در پروندههای بیمهای برای محاسبه دقیق خسارات وسایل و تجهیزات پرورشی یا صیادی.
۳. در اختلافات قراردادی میان بهرهبرداران و شرکتهای تأمینکننده تجهیزات.
۴. در ارزیابی خسارت ناشی از عوامل محیطی، بیماریهای آبزیان یا تخریب تاسیسات صید و پرورش .
وظایف و مسئولیتهای حرفهای
تحلیل علل حادثه: تعیین اینکه آیا خسارت ناشی از شرایط طبیعی (نظیر طوفان یا سیل)، خطای بهرهبردار، نقص فنی تجهیزات یا سایر عوامل است .
محاسبه دقیق میزان خسارت مالی تجهیزات: مانند شناورها، تورها، تجهیزات فرآوری، سیستمهای هوادهی، وان، آسیاب و غیره .
بازدید میدانی از مراکز صید یا پرورش و تهیه مستندات فنی و تصویری.
تنظیم گزارش کارشناسی رسمی دادگستری ممهور و قابل استناد در دادگاه، بیمه یا سازمان ذیربط.
ابزار و روشهای تخصصی مورد استفاده
بازدید میدانی همراه با مستندسازی تصویری و تهیه نقشه.
بررسی فنی تجهیزات شامل تور، قایق، سیستم هواده و غیره.
استفاده از نرمافزارهای تخصصی و جداول رسمی قیمتگذاری برای تعیین ارزش اولیه و نرخ استهلاک.
مقایسه تطبیقی با استانداردهای رایج و نرخ روز بازار جهت ارزیابی قیمت و تعیین خسارت.
سود تخصصی صلاحیت در نظام قضایی و بیمه
۱. ارائه مستندات معتبر و قابل استناد برای قاضی یا کارشناس بیمه، جهت روشن شدن حقایق پرونده.
۲. جلوگیری از سوءاستفاده مالی یا اختلافات احتمالی بین ذینفعان.
۳. شفافسازی ارزش واقعی خسارات و کمک به تصمیمگیری دقیق و عادلانه نهادهای قضایی و بیمهای.
۴. ایجاد معیار استاندارد حقوقی برای آسیبشناسی و پاسخ به دعاوی مرتبط با صنعت شیلات.
نمونه موارد اجرایی
گزارش مهندس عبدالرسول دریایی، کارشناس رسمی دادگستری استان هرمزگان، درخصوص تعیین خسارت وارده به وسایل و تجهیزات متعارف پرورش و صید ماهیها و سایر آبزیان .
ارزیابی خسارت وارد بر تجهیزاتی مانند تور صید و دستگاه هوادهی در جریان حادثه طوفان در مرکز پرورش، همراه با تحلیل فنی و برآورد مالی .
ارتباط با سایر صلاحیتها
این صلاحیت جزئی از «گروه کشاورزی و منابع طبیعی رشته آبزیان و شیلات» به شمار میرود، که شامل ارزیابی آسیب به محصولات و فرآوردهها، تشخیص بیماریها، تعیین ارزش خاویار و تشخیص کیفیت آن، و بررسی جیره غذایی آبزیان نیز میشود .
جمعبندی نهایی
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در حوزه «ارزیابی و تعیین خسارت وارده به وسایل و تجهیزات متعارف پرورش و صید آبزیان» یک ابزار حقوقی – فنی حیاتی برای حمایت از منافع ذینفعان، تسریع در رسیدگی قضایی و تسهیل پرداخت خسارات در صنعت شیلات است. با ترکیب بازدید میدانی، تحلیل فنی و محاسبه مالی دقیق، این صلاحیت بهگونهای طراحی شده که گزارشات رسمی آن قابلیت استناد در مراجع قضایی، بیمه و قراردادهای دولتی را داشته باشد و به تثبیت انصاف و عدالت در این حوزه کمک نماید.