ارزیابی مالکیت، اجرت المثل و تعیین سرقفلی و حق کسب و پیشه مکان ها و جایگاه های تولیدی و نگهداری:
وظایف قانونی و کاربردهای تخصصی
کارشناسی رسمی دادگستری در این صلاحیت، تنها در چارچوب مأموریتهای قضایی و حقوقی فعالیت میکند. مسئولیت محوری وی عبارت است از:
تعیین اجرت المثل زمین و باغ: محاسبه مبلغ اجرتالمثل برای دوره تصرف غیرقانونی اراضی کشاورزی یا تأسیسات روستایی، طبق ارزش روز و مقتضیات محیطی .
تعیین سرقفلی و حق کسب و پیشه: ارزشگذاری املاک تولیدی یا انبارها با توجه به سابقه اجاره، ظرفیت اقتصادی مکان و حق کسب و پیشه محرومشده .
ارزیابی مالکیت و خسارات وارده: بررسی دعاوی مالکیتی و تعیین خسارت کشاورزی، باغی یا منابع طبیعی مثل مراتع، جنگلها و محل نگهداری دام و طیور .
ابزار و روشهای تخصصی
برای انجام وظایف فوق، کارشناسی رسمی دادگستری از ابزارها و روشهای حرفهای استفاده میکند:
بازدید میدانی و نمونهبرداری از اراضی، باغات، تأسیسات نگهداری دام، سردخانهها و سیلوها جهت بررسی واقعیات موجود .
تحلیل تصویرهای هوایی و ماهوارهای بهمنظور شناسایی دقیق اراضی زراعی، باغات و مراتع و تعیین نوع و میزان محصولات یا خسارات .
شیوههای محاسباتی مالی برای ارزشگذاری زمین، تأسیسات، تجهیزات، هزینههای احیاء و حق ریشه و حق امتیاز بهرهبرداری .
ارزیابی و قیمتگذاری ماشینآلات، تجهیزات کشاورزی و تأسیسات تولید یا نگهداری محصولات .
گستره مسئولیت و مأموریتهای قضایی
دادگاههای عمومی و حقوقی: ارجاع پروندههایی که در جریان دعاوی مالکیت یا بدهی به علت اجاره یا تصرف زمین یا تأسیسات، نیاز به نظر کارشناسی دارند .
سازمان ثبت، بانک و بیمه: زمانی که برای وثیقهگذاری زمین یا تجهیزاتی چون سردخانه یا ماشینآلات محاسبه ارزش معیار لازم است، قاضی یا مراجع دیگر گزارشهای کارشناسی رسمی دادگستری را قبول میکنند .
دعاوی حقوقی مربوط به حق کسب و پیشه یا سرقفلی مکانهای تولیدی: این کارشناسان موظفند ارزش اقتصادی و امکان سودآوری ناشی از مکان را بر اساس مدارک و شرایط اقتصادی محلی تعیین کنند .
ارزش صلاحیت در نظام حقوقی ایران
وجود کارشناسی رسمی دادگستری در این رشته، سبب میشود که:
تصمیمهای قضایی عادلانه و مستند به واقعیتهای فنی و اقتصادی اتخاذ شود.
ارقام مرتبط با اجرت المثل، سرقفلی، خسارت یا مالکیت، شفاف، دقیق و بر اساس استانداردهای کارشناسی محاسبه شوند.
سلامت حقوقی پروندههای مربوط به املاک، باغات، زمینها و تأسیسات کشاورزی در مراجع مختلف از جمله قوه قضاییه و مراجع اداری ضمانت شود.
جمعبندی و نتیجهگیری
صلاحیت کارشناسی رسمی دادگستری در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی، نقشی کلیدی در رسیدگی به پروندههای حقوقی، اداری و مالی مرتبط با اراضی، باغات، تأسیسات و مکانهای تولیدی دارد. این کارشناسان با بهرهگیری از بازدیدهای میدانی، محاسبات اقتصادی و ابزارهای فنی پیشرفته همچون عکسبرداری هوایی، گزارشهایی علمی، دقیق و قضایی ارائه میدهند. ارزشگذاری منصفانه اجرت المثل، حق کسب و پیشه و سرقفلی، تحلیل مالکیت و تعیین خسارت، مثالی روشن از تأثیر این صلاحیت در استیفای حقوق فردی و رعایت عدالت در نظام قضایی و اجرایی کشور است.