ارزیابی ماشینآلات و وسایل و لوازم و ادوات کشاورزی:
صلاحیت ارزیابی ماشینآلات و وسایل و لوازم و ادوات کشاورزی در حوزه رشته کشاورزی و منابع طبیعی، یکی از صلاحیتهای رسمی و معتبر است که در چارچوب شمول قانونی کارشناسان رسمی دادگستری انجام میپذیرد. این صلاحیت شامل ارزیابی امکانات فنی کشاورزی اعم از تراکتورها، کمباینها، ماشینهای کاشت و برداشت، ادوات پس از برداشت، لوازم جانبی و تجهیزات انبار و یدکی مرتبط با تولید، میشود .
وظایف و نقش قانونی
ارائه گزارش رسمی به مراجع قضایی و اداری: کارشناسی رسمی دادگستری میتواند در پروندههای اختلاف بیمه، بانک، قراردادهای کشاورزی، دعاوی ملکی یا خسارت، گزارش معتبر ارزیابی ماشینآلات ارائه نماید و به عنوان شاهد خبره در دادگاه یا مراجع حل اختلاف عمل کند.
ارزیابی خسارت و تعیین ارزش واقعی: در مواردی که خسارتی به ادوات کشاورزی وارد شده باشد—از جمله حادثه، سرقت، بلایای طبیعی یا عدم انطباق با قرارداد—کارشناسی رسمی دادگستری مسئول تعیین قیمت عادله روز، ارزش بازار، یا هزینه جایگزینی و استهلاک است .
دامنهی کاربردها (صحنهها و کاربردهای رایج)
کارشناسی رسمی دادگستری با این صلاحیت در موارد زیر فعالیت میکند:
پروندههای قضایی بیمه و بانک: وقتی ماشینآلات کشاورزی به عنوان وثیقه یا سرمایه استفاده شده و مورد اختلاف پیش آمده است، گزارش کارشناسی رسمی دادگستری مبنای تصمیمگیری قرار میگیرد.
قراردادهای عمومی کشاورزی و مناقصهها: در مناقصهها یا ارجاعات رسمی به منظور تعیین ارزش تجهیزات مورد استفاده در طرحهای کشاورزی یا منابع طبیعی.
ارزیابی مستند ادوات در دعاوی ملکی یا خسارت: اختلاف بین بهرهبرداران، پیمانکاران یا مشاوران در زمینه ماشینآلات کشاورزی معمولاً با گزارش رسمی کارشناسی رسمی دادگستری بررسی میشود.
ارزیابی تاسیسات مرتبط: ارزیابی ماشینآلات مربوط به بخشهای انبار، یدکی، ضایعات یا ادوات مورد استفاده در فرآوری اولیه محصولات کشاورزی نیز در این صلاحیت قرار دارد .
ابزارها و روشهای ارزیابی
کارشناسی رسمی دادگستری برای انجام وظایف زیر باید از ابزارها و روشهای مرسوم استفاده کند:
مطالعه قیمت بازار و نمونههای مشابه معاملهشده: مقایسه با ماشینآلات مشابه در بازار فعال و تطبیق قیمت آنها با شرایط دستگاه مورد بررسی، از طریق ضرایب تعدیلی .
روش ارزش حال درآمدی یا ارزش سرمایهگذاری بر مبنای جریان مالی: در مواردی که درآمد ناشی از ماشینآلات قابل محاسبه باشد، استفاده از نرخ بازده سرمایه برای تعیین ارزش دارایی ممکن است .
برآورد هزینه ایجاد یا جایگزینی: محاسبه هزینه تولید یا خرید دستگاه مشابه از بازار یا کارخانه برای تعیین ارزش فعلی آن.
تخمین استهلاک: تعیین نرخ استهلاک براساس سال تولید، میزان استفاده، شرایط فیزیکی و نمودارهای مرسوم در ارزیابی ماشینآلات کشاورزی .
موقعیت قانونی و اثرگذاری در نظام قضایی و اجرایی ایران
کارشناسی رسمی دادگستری با این صلاحیت، حکم قانونی مرجع خبره در ارزیابی ماشینآلات کشاورزی را دارد. گزارشهای تنظیمشده توسط ایشان از سوی دادگاهها، نهادهای دولتی، مراجع بیمه و بانکها بهعنوان مستند معتبر قابل استناد است. دستمزد انجام این ارزیابی بر اساس تعرفههای رسمی مربوط به رشته کشاورزی و منابع طبیعی تنظیم میشود و مشمول ضوابط مادههای مرتبط تعرفه میگردد .
نتیجهگیری
صلاحیت ارزیابی ماشینآلات و وسایل و لوازم و ادوات کشاورزی، تخصصی و دقیق است که بهصورت رسمی و تحت نظارت قوه قضاییه و کانون کارشناسان رسمی دادگستری انجام میشود. کارشناسی رسمی دادگستری در این حوزه، با استفاده از روشهای استاندارد ارزیابی بازار، درآمد، هزینه و استهلاک، گزارشهایی تنظیم میکند که مبنای تصمیمگیری حقوقی، اداری و مالی در نظام قضایی، بیمهای، قراردادی و دولتی ایران قرار میگیرد. این صلاحیت، همراه با دقیقترین ابزار بررسی و ارزشگذاری، جایگاهی کلیدی و قانونی در بررسی اختلافات و تعیین خسارت یا ارزش دارایی دارد.