صلاحیت «ارزیابی تجهیزات و سرویسهای ناوبری و تشخیص استانداردهای فرودگاهی» یکی از تخصصیترین حوزههای حرفهای در رشته امور وسایط نقلیه هوایی محسوب میشود. این صلاحیت، بهویژه در چارچوب فعالیت کارشناسان رسمی دادگستری یا متخصصان شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران (مادرتخصصی)، نقشی کلیدی در تضمین ایمنی، عملکرد و انطباق تاسیسات و سیستمهای فرودگاهی و ناوبری هوایی دارد
حوزه فعالیت و اهمیت حرفهای
ارزیابان این صلاحیت وظیفه نظارت و بررسی سیستمهایی را بر عهده دارند که مستقیماً روی ایمنی پرواز و کارکرد مطلوب فرودگاهها اثرگذارند، از جمله:
سیستمهای ارتباطی، کمکناوبری، راداری و هواشناسی،
علائم دیداری و روشنایی باند،
تجهیزات پشتیبانی زمینی شامل هندلینگ، سوخترسانی، آتشنشانی،
تجهیزات بازرسی امنیتی مانند گیتهای فلزیاب و اسکنرهای ایکسری
این سامانهها بر اساس استانداردهای ملی – تدوینشده میان نهادهایی چون سازمان ملی استاندارد، سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاهها – مطابق با الزامات کیفیت، ایمنی و بهرهبرداری مناسب ارزیابی میشوند
دلایل ضرورت و مسئولیتهای حرفهای
ایمنی در صنعت هوانوردی از اهمیت راهبردی برخوردار است؛ هرگونه نقص یا ضعف در تجهیزات ناوبری یا استانداردهای فرودگاهی میتواند خسارات جانی و مالی سنگینی به همراه داشته باشد. کارشناسان این رشته با تحلیل دقیق اجزا، بررسی انطباق با معیارهای نظام مدیریت ایمنی، کالیبراسیون، مستندسازی، و تست میدانی، ضامن عملکرد صحیح سیستمها هستند .
برخی از وظایف مشخص این صلاحیت عبارتاند از:
بازرسی و آزمون تجهیزات ناوبری رادیویی، رادار، و کمکناوبری فضا–زمینی؛
تعیین انطباق نصب، بهرهبرداری و نگهداری با استانداردهای ملی و بینالمللی (شامل راهنمای ICAO و کنوانسیون شیکاگو)
ارزیابی سیستمهای دیداری، روشنایی باندها و علائم کمکی؛
بازرسی سیستمهای امنیتی مانند ایکسری و فلزیابها از منظر کارایی و کالیبراسیون
بررسی و گزارش موارد انحراف، ناسازگاری یا نواقص و پیشنهاد راهکارهای اصلاحی؛
ثبت و تحلیل دادهها، تهیه گزارش رسمی برای سازمانهای نظارتی مانند سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاهها؛
همکاری با تیمهای فنی برای آموزش پرسنل و ارتقا کیفیت خدمات فرودگاهی و ناوبری.
زمینه قانونی و ساختار حرفهای
این صلاحیت معمولاً توسط کارشناسان رسمی دادگستری یا مشاوران مجاز شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران کسب میشود. پیشزمینه این موضوع برخورداری از تحصیلات مهندسی (هوافضا، الکترونیک، مخابرات، مکانیک دریایی) و مجوزهای حرفهای مرتبط است
. همچنین، ارزیابان باید با آییننامهها و شیوهنامههای مصوب سازمان هواپیمایی کشوری و استاندارد ملی آشنا باشند
کاربرد حرفهای در بازار ایران
پس از تحریمها و محدودیتهای ناشی از آن، نیاز به ارتقاء سیستمها و وصول خدمات با کیفیت پیشرفته بیشتر محسوس شده است
. حالا ملاکهایی چون بومیسازی تجهیزات، کالیبراسیون منظم، و اجرای استانداردهای جدید فرودگاهی اهمیت مضاعف یافتهاند. نتیجه این فرآیند، ارتقاء عملکرد سیستمهای ناوبری و خدمات فرودگاهی، افزایش ایمنی، کاهش هزینههای بحرانزا و ارتقاء اعتماد عمومی است.