ارزیابی اراضی ساحلی:
مقدمه
صلاحیت ارزیابی اراضی ساحلی به عنوان یکی از صلاحیتهای تخصصی در رشته کشاورزی و منابع طبیعی، در چارچوب فعالیت کارشناسی رسمی دادگستری قابل انجام است. این صلاحیت بهطور ویژه به بررسی، قیمتگذاری و تعیین خسارت اراضی واقع در مناطق ساحلی اختصاص دارد که در بستر نظام قضایی، اداری، بیمه یا پروژههای دولتی مورد بهرهبرداری حقوقی قرار میگیرد.
حیطه وظایف و کاربردها
یک کارشناسی رسمی دادگستری در این صلاحیت بهصورت رسمی مجاز است:
تحلیل وضعیت حقوقی و ثبتی اراضی ساحلی در دعاوی کیفری یا حقوقی مربوط به مالکیت، تغییر کاربری یا اختلاف محلی.
تعیین قیمت واقعی این اراضی بر اساس موقعیت جغرافیایی، کارکرد فعلی، شرایط اقلیمی و قابلیت بهرهبرداری کشاورزی یا منابع طبیعی.
برآورد خسارت وارده به اراضی ساحلی ناشی از عوامل محیطی نظیر سیل، طغیان دریا، آلودگی آب یا خاک.
اعلام خسارت و تعیین اجرتالمثل در پروندههای بیمهای، پروژههای زیرساختی دولتی یا قراردادهای اجرایی در بستر اراضی ساحلی.
این نوع نظریه فنی معمولاً در موارد زیر درخواست میشود: پروندههای قضایی ناظر به مالکیت یا تغییرات غیرقانونی، ارزیابی خسارت پس از بلایای طبیعی ساحلی، تنظیم قراردادهای دولتی یا خصوصی جهت بهرهبرداری یا تغییر کاربری، و ارزیابی برای بانکها یا شرکتهای بیمه در زمینه جبران خسارات.
ابزار و روششناسی عملی
کارشناسی رسمی دادگستری با صلاحیت ارزیابی اراضی ساحلی، از مجموعهای از ابزارها و روشهای حرفهای استفاده میکند:
برداشت میدانی شامل تثبیت موقعیت حدود ساحلی، تهیه گزارش از شرایط موجود اراضی و نمونهبرداری خاک یا پوشش گیاهی.
تحلیل عکسهای هوایی و ماهوارهای برای تشخیص مرزها، اراضی موات یا دایر، سابقه کشت یا تغییر نمای توپوگرافی در گذشته.
استفاده از دادههای اقلیم، کیفیت خاک و منابع آب برای تعیین قابلیت بهرهبرداری کشاورزی یا جنگلی میدانی. در ارزیابی اراضی ساحلی نیز دقت ویژهای نسبت به تأثیر شرایط محیطی مرزی لحاظ میشود .
محاسبه خسارت بر مبنای استانداردهای قضایی و بیمهای و نیز ضوابط تعرفهای مورد پذیرش رسمی در قوه قضاییه ایران .
خدمات کلیدی و ارزش قانونی
ارزیابی انجامشده توسط کارشناسی رسمی دادگستری دارای ارزش قانونی به شرح زیر است:
نظریههای قابل استناد در دادگاههای عمومی، خانواده، شوراها یا هیأتهای حل اختلاف.
مدارک رسمی جهت برآورد خسارت و تعیین جبران مالی در پروندههای بیمه، پیمانکاری، یا اراضی ملی/دولتی ساحلی.
امکان بهرهمندی دستگاههای اجرایی شامل شهرداری، وزارتخانههای جهادکشاورزی یا محیطزیست در تصمیمگیری پروژههای ساحلی.
تأثیر در تعیین اجرتالمثل، حق ریشه، حق غارسی و حق احیاء در قراردادهای مربوط به بهرهبرداری یا اجاره اراضی ساحلی.
نمونههای کاربردی
در پروندهای دادگاهی که اختلاف مالکیت بر سر اراضی مجاور ساحل در اثر تغییر بستر رخ داده، کارشناسی رسمی دادگستری با صلاحیت ارزیابی اراضی ساحلی مبنای فنی و قانونی تصمیم را فراهم میسازد.
در توافقات بیمهای پس از وقوع سیل یا طغیان دریا بر حریم ساحلی، براورد خسارت رسمی با علم به حساسیت تخصصی ساحلی، توسط این کارشناسان انجام میگیرد.
در قراردادهای دولتی برای اجرای پروژههای ساحلی نظیر ساخت اسکله یا مدیریت منابع طبیعی ساحلی، برآورد هزینههای حقیقی و خسارت احتمالی در چارچوب این صلاحیت انجام میشود.